dinsdag 5 november 2024

Kijken naar Christelijke Kunst

Kunstwerken die werden gemaakt in opdracht van de rooms-  katholiek Kerk hoefden niet in de eerste plaats Kunst te zijn. Zij dienden vooral om gelovigen te onderrichten. Omdat tot ver in de 19de eeuw veel mensen niet konden lezen, moesten kunstwerken aan de hand van afbeeldingen 'vertellen' wat er in de Bijbel staat en tegelijkertijd ook duidelijk maken wat de betekenis is van de Bijbelse boodschap. Daarom voegden kunstenaars aan uitbeeldingen van Bijbelse gebeurtenissen vaak elementen toe, die als het ware uitleg verschaften.
Dit alles wil zeggen dat christelijke kunstwerken uit vroegere eeuwen niet moeten worden bekeken alsof zij letterlijke illustraties van de Bijbeltekst zijn. Bij het bekijken moet men zich altijd afvragen: met welke middelen heeft de kunstenaar geprobeerd het belang van de uitgebeelde gebeurtenis duidelijk te maken? Daarbij spreekt het vanzelf dat de persoonlijke opvatting van de kunstenaar niet van belang was: hij moest aansluiten bij de leer van de (rooms-katholieke) Kerk.
In protestantse gebieden werd alleen het Woord erkend en zag de Kerk geen rol weggelegd voor kunstwerken. Kunstenaars beeldden wel gebeurtenissen uit de Bijbel uit, maar die waren bestemd voor mensen thuis en niet voor plaatsing in kerkgebouwen. Daardoor had de (protestantse) geestelijkheid geen invloed op, of gezag over, de wijze waarop kunstenaars omgingen met Bijbelse thema’s. Het gevolg was dat kunstenaars de vrijheid hadden en ook namen om Bijbelse thema’s uit te beelden naar eigen inzichten, zelfs als dat tegen de leer en opvattingen van de Kerk in ging.